• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Over de OCN
    • Over de OCN
    • Bestuur
    • Publicaties van het bestuur
    • Vertrouwens- contactpersoon
    • Rescue informatie
  • Lidmaatschap
    • Waarom wil je OCN lid worden?
    • Inschrijfformulier
  • Sponsors
    • Sponsors
    • Sponsorkliks
  • OCN FAQ’s
  • Contact
  • Optimist
    • De Optimist en haar geschiedenis
    • De Optimist Zeiltrimgids
    • Zelf een Optimist maken?
  • Leren Zeilen
    • Beginnende zeiler
    • CWO diploma’s
    • Boekentips
  • Wedstrijd Zeilen
    • Wedstrijdzeiler
      • Wedstrijdzeiler
      • Prijzen en klassementen
      • Hoe bereid je, je goed voor?
      • Klassevoorschriften
      • De startgids, de perfecte start voor de Optimist zeiler
      • Teamzeilen
      • Tips
        • Hangen in de optimist
    • Teams
    • Optimist NTT en JTT
    • Regionale wedstrijden – Combi
    • Nationale wedstrijden
    • Internationale Wedstrijden
      • Spelregels WK en EK teams
      • Programma 2023 WK en EK team
    • Training en Begeleiding
      • Training en begeleiding
      • SportVid
    • Zomerkampen
    • In- & uitstroom event
  • OCN Selectie
    • OCN Selectiereglement
    • OCN Selectiewedstrijden
    • OCN Selectiestanden
    • OCN Klasseprijzen
  • Kalender
  • Nieuws
  • Botenmarkt
  • Video’s

Optimist Club Nederland - OCN

    Je bent hier: Home / Wedstrijdzeiler / Tips / Zeilen met een kompas

    Zeilen met een kompas

    Geschreven door Rob Sepers, hoofdcoach Optimist.

    Risicomanagement bij strategische keuzes is belangrijk. Elk toegestaan hulpmiddel kan je helpen om slimmer te zijn dan je tegenstander.

    Het kompas, een potlood en een beetje spuug dragen daar zeker aan bij!

    Dit keer ga ik in op het zeilen met kompas. Ik beperk me tot aan-de-windse koersen.

    Wat heb je nodig?

    1. Een bolkompas. Zie foto.

    Er zijn verschillende merken die dit type maken. Tegenwoordig is de roos voorzien van graden aanduiding of ingedeeld in sectoren met nummers. Tevens is de bol voorzien van peilstrepen.

    2. Een potloodje met klitte-band er omheen. Dat kun je onder de rand van je boot vast bevestigen. Je kunt met het potlood overal op je boot schrijven. Gebruik je eigen spuug om geschreven zaken uit te gummen.

    Wind links of rechts over de baan in het kruisrak

    Iedereen hoort te weten (ervan uitgaande dat de bovenboei gemiddeld recht in de wind ligt), dat als de wind van links komt t.o.v. de bovenboei je over stuurboord wilt varen en als de wind rechts van de bovenboei komt je over bakboord wil varen.

    Als de wind recht vanaf de bovenboei waait, dan maakt het niet uit. Hier heb je speelruimte, vooral van belang als shiften onregelmatig zijn.

    Aflezen van je kompas.

    Je kompas wijst altijd naar het noorden. Je boot draait om je kompasbol heen en je leest dus afhankelijk van de wind een ander getal af bij een bepaalde peilstreep als je een andere koers gaat varen. Als de wind draait verandert je koers t.o.v. het noorden. Het getal wat je afleest wordt groter of kleiner.

    Afhankelijk van de boeg waarover je vaart weet je dat de wind opdraait of afdraait. Bijvoorbeeld: Vaar je aan de wind over bakboord. Je vaart 310, even later vaar je 300. Dan draait de wind af, in dit geval naar links.

    Je kunt aflezen in graden (0-360 graden) of in sectoren (meestal 4 sectoren ingedeeld met nummers 0-5).

    Werkwijze in basis is hetzelfde als je werkt met graden of met de nummers van de sectoren.

    Bijhouden van de shifts

    Je zeilt een poosje aan de wind en leest regelmatig het getal bij een van de peilstrepen. Bepaal grofweg het gemiddeld. Noteer dat op je boot. Maak vervolgens een tabel als hieronder.

    Koers in graden ->
    Tijd
    290300310320330340Wolken
    10.40  X    
    10.43 X    Grote wolk
    10.45 X     
    10.47  X    
    10.50   X  Wolk voorbij
    10.53    X  
    10.56    X  
    10.58   X   
    11.00  X    
    11.02 X     
    11.05 X     

    Conclusie: Gemiddelde wind 315, tussen 310 en 320 graden

    Windtype en gebruik kompas

    Steady wind, de wind draait niet tot nauwelijks, zie ook metingen met het kompas hieronder.

    Koers in graden ->
    Tijd
    300305310315320325
    10.40  X   
    10.43  X   
    10.45  X   
    10.47  X   
    10.50   X  
    10.53  X   
    10.56  X   
    10.58  X   
    11.00  X   
    11.02  X   
    11.05  X   

    Er valt dan niet veel te verdienen met de windshiften. Bootsnelheid is dan alles. Op de kleine shift kan je dan reageren, om bijvoorbeeld tactisch voordeel te halen.

    Regelmatig oscillerende wind

    Zie tabel hieronder. De wind slingert regelmatig heen en weer. Symmetrisch in tijd en richting rond het gemiddelde.

    Koers in graden ->
    Tijd
    290300310320330340
    10.40  X   
    10.43 X    
    10.45 X    
    10.47  X   
    10.50   X  
    10.53    X 
    10.56    X 
    10.58   X  
    11.00  X   
    11.02 X    
    11.05 X    

    Gemiddelde wind 315. Dus vaar over bakboord als wind rechts van 315 is, dus getal groter dan 315. Vaar over stuurboord als getal links van 315 is, dus getal kleiner dan 315 is.

    De start is hier belangrijk. Je moet in de goede slag starten, maar kunt tactisch voordeel halen uit het gegeven of de goede slag uit de start kort of lang duurt.

    Onregelmatig oscillerende wind

    Twee voorbeelden van onregelmatig oscillerende wind, zie de tabellen hieronder. De wind draait onregelmatig rond het gemiddelde in tijd en/of richting.

    Zaterdag Zondag

    Tijd290300310320330340
    Tijd290300310320330340
    10.40  X   
    10.40  X   
    10.43 X    
    10.43 X    
    10.45X     
    10.45X     
    10.47  X   
    10.47X     
    10.50   X  
    10.50X     
    10.53   X  
    10.53X     
    10.56   X  
    10.56X     
    10.58   X  
    10.58   X  
    11.00  X   
    11.00  X   
    11.02 X    
    11.02 X    
    11.05X     
    11.05X     

    We hebben nu te maken met langere tijd de wind van rechts (zaterdag) dan wel de wind van links (zondag). Dus eigenlijk varen we dan een kruisrak met lange slag/korte slag.

    De lange slag moet je altijd kunnen varen. Dus je vaart de korte slag als de wind terug draait voor kortere tijd.

    De start is ook nu belangrijk. Vaar vanuit de start de goede slag. Ook nu kun je tactisch voordeel halen uit het feit of de eerste slag lang of kort duurt. Bij twijfel blijf je aan de kant van de vloot die wordt bepaald door de lange slag. Dus de wind langer van links, dan start je links t.o.v. de vloot.

    Persistent draaiende wind (geleidelijk of in stappen)

    Zie de onderstaande tabel. De wind draait rustig één kant op.

    Tijd300305310315320325
    10.40X     
    10.43 X    
    10.45  X   
    10.47   X  
    10.50    X 
    10.53     X
    10.56      
    10.58      
    11.00      
    11.02      
    11.05      

    De wind draait hier rustig naar rechts. Dus je start rechts en vaart naar rechts over stuurboord.

    Bepalend nu is wanneer overstag? In ieder geval voor de layline, omdat de slag over bakboord geleidelijk blijft opdraaien. Hoeveel eerder hangt af van de snelheid van draaien. Als de wind sneller draait, moet je eerder overstag. Merk je dat je in de slag naar de boei waarschijnlijk de boei overzeilt, schakel dan direct over naar speedmodus.

    Persistent wind met oscillaties (regelmatige of onregelmatige)

    Zie onderstaande tabel. De wind draait gemiddeld naar rechts. Maar soms even terug.

    Tijd300305310315320325
    10.40X     
    10.43 X    
    10.45 X    
    10.47  X   
    10.50  X   
    10.53 X    
    10.56  X   
    10.58  X   
    11.00   X  
    11.02    X 
    11.05   X  

    Bouw op in de rechterhelft. Start rechts. Tactisch winst te halen uit het feit dat de wind af en toe even terug draait.

    Instinct/Gevoel versus Feiten

    Veel zeilers roepen dat je zo merkt als de wind draait. Dat klopt, maar winnen zit in details! Dus als jij bij ronden van de gate niet weet of de wind links of rechts zit, dan kun je verkeerd aan het rak beginnen. Dus verlies je t.o.v. een tegenstander die het wel weet. Ook kun je winst uit de start halen als je weet wat de goede slag is en of deze na de start opdraait of afdraait!

    Champions Know Why

    Be smart!!! Learn to use a compass.

    Heb je nog vragen? Mail naar hoofdcoach@optimist.nl

    Primaire Sidebar

    Optimist Club Nederland

    Welkom op de website van de Optimist Club Nederland! Hier vind je alle informatie over de jongste, actiefste én vrolijkste zeilklasse van Nederland.

    We hopen je snel te ontmoeten, op of langs het water!

    • Facebook
    • Instagram
    • Twitter
    • YouTube

    Onze sponsors

    • Gill logo
    • Sailcenter logo

    Copyright © 2025 Optimist Club Nederland (OCN)